اشاره؛ روز خبرنگار، روز مهمی است؛ نه صرفا از آن رو که در این روز مدیران و مسئولان یادشان می افتد که باید از اهالی خبر و رسانه دست کم تجلیلی ولو جمع و جور و مختصر داشته باشند، بلکه مهم تر آن که تا حدودی جایگاه خطیر و اساسی خبرنگاران در تحولات جامعه مشخص می شود و به همان نسبت البته باید حساسیت این کار برای اهالی این صنف نیز درک گردد.

از این حیث، هفدهم مردادماه می تواند و باید به فرصتی مغتنم تبدیل شود برای این که بدانیم در این دنیای پر از دروغ و نفاق و ریا، صداقت و راستگویی از یک سو و تاکید بر امانت داری و تقوای رسانه ای چقدر ارزشمند است.

به این بهانه با تنی چند از اساتید حوزه که برخی از آن ها دارای سمت هایی چون عضویت در خبرگان رهبری و نیز عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم می باشند، گپ و گفتی انجام داده ایم و نظرات آن ها را راجع به بایسته های رویکرد اخلاقی و معنوی به حرفه خبرنگاری جویا شده ایم که چکیده ای از این نظرات در ادامه می آید؛

* لزوم اطلاع رسانی صحیح

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد واعظ موسوی، عضو خبرگان رهبری ضمن تبریک روز خبرنگار به همه اهالی خبر و رسانه گفت: یکی از آمال و آرزوهای مقام معظم رهبری، اطلاع رسانی صحیح به مردم بوده است به طوری که ایشان در بسیاری از دیدارها و جلسات مسئولان نظام ، بر مساله اطلاع رسانی در ابعاد مختلف تاکید داشته اند.

* رسانه؛ پل ارتباطی بین مردم و مسئولان

وی همچنین با بیان این که خبرنگاران باید به وظیفه و رسالت سنگین خود به درستی عمل کنند، افزود: رعایت امانت و تقوای رسانه ای در این بین بسیار لازم است تا رسانه ها بتوانند به عنوان پل ارتباطی مستحکم و مطمئن بین مردم و مسئولان ، ایفای نقش کنند.

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: رسانه ها باید موفقیت های نظام را به اطلاع مردم رسانده و از آن سو نیز انتقادات و نظرات سازنده را به گوش مسئولان برسانند.

عضو خبرگان رهبری اضافه کرد: خبرنگاران با حفظ شئون و  اخلاق و تقوای رسانه ای می توانند با برقراری این ارتباط دوسویه بهترین خدمت را به جامعه خویش داشته باشند.

* خبرنگاران از نشر شایعات و اخبار مجهول بپرهیزند

حجت الاسلام و المسلمین عبداللهی ، عضو جامعه مدرسین حوزه علیمه قم با اشاره به اهمیت و حساسیت فوق العاده کار خبرنگاری ابراز داشت: رسانه های جمعی در یک جامعه اسلامی باید به شدت از نشر اخبار مجهول، غیر مسلم، شایعات و مطالب غیر مستند بپرهیزند.

وی همچنین با اشاره به این که امروزه خبرنگار در جایگاه یک مبلغ نشسته است، افزود: از این رو یک خبرنگار نباید بر اساس حدسیات و ظن و گمان خود خبری را منتشر کند، ضمن آن که در آن بخش از مطالبی که نسبت به آن ها آگاهی دارد و مستند است نیز می بایست مصالح سیاسی نظام و شرایط جامعه را در نظر بگیرد.

* التزام خبرنگار به حقیقت و مصلحت

این استاد حوزه تصریح کرد: در امر خبرنگاری ، تحزب و گرایش های سیاسی نباید مطرح باشد بلکه یک خبرنگار باید ورای این ها، همواره حقیقت و مصلحت را محور فعالیت خود قرار دهد.

این عضو خبرگان رهبری همچنین خواستار دقت خبرنگاران بر روی منابع خبری خود شد و گفت: باید در این عرصه حساس، به مساله تقوا تکیه کرد ؛ همان طور که امام خمینی (ره) فرمود عالم محضر خداست، نباید در محضر خدا معصیت کرد ، همه ما نیز باید این توصیه حکیمانه را همواره مد نظر قرار داده و به ویژه در فعالیت های رسانه ای در کمیت و کیفیت انتشار اخبار، مراقب باشیم که خدای ناکرده مرتکب گناه و معصیت نشویم.

* سه اصلی که یک خبرنگار باید رعایت کند

حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز با اشاره به ضرورت توجه جدی به اخلاق و تقوای رسانه ای اظهار داشت: در مورد اخلاق خبرنگاری و تقوای خبری باید سه اصل صداقت، امانت و مصلحت به خوبی رعایت شود.

وی افزود: رعایت صداقت به این معناست که خبرنگار چه در فهم خبر و تلقی واقعه و چه در نقل خبر ، بی طرف باشد؛ در واقع صداقت این اقتضا را دارد که نقل خبر و گزارش کامل و بی طرفانه باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین با تاکید بر این نکته که گاهی ناقص بیان کردن حقیقت، خود دروغی بزرگ است، ابراز داشت: صداقت خبری به معنای غیر گزینشی نقل کردن اخبار است، ضمن آن که گسست حدس از واقع یکی از تجلیات چنین صداقتی است؛ متاسفانه گاهی مشاهده می شود که فردی خبری را نقل می کند و در ادامه آن حدسیات خود را انعکاس می دهد و یا این که مطلبی که خود دوست می دارد را منعکس کرده و درباره اش داوری می کند.

* لزوم امانت داری در انتشار اخبار

وی با اشاره به این که رکن دوم در این خصوص، امانت است، گفت: خبرنگاران رسانه های جمعی نباید فکر کنند که ولی نعمت آبروی مردم ، جناح ها، سازمان ها و یا گروه ها هستند و به همین خاطر تلقی کنند که به راحتی می توانند اسرار یا مناسبات خصوصی را در اختیار دیگران بگذارند.

این استاد حوزه در ادامه بر لزوم توجه جدی به مکارم اخلاقی و اسلامی در فعالیت های خبری و رسانه ای تاکید کرد و افزود: اهالی خبر و رسانه بدانند که اگر ارزش های اسلامی واخلاقی را رعایت نکنند باید در پیشگاه الهی پاسخگو باشند

* مصلحت ها نباید مغفول واقع شود

وی همچنین به ضرورت توجه به بعد مصلحت تاکید کرد و بیان داشت: در انتشار اخبار ولو آن که صادقانه باشد و در آن به مساله امانت داری هم توجه شده باشد اما با این حال باید به مصلحت نیز توجه داشت به این معنی که حتی گاهی باید در بکاربردن یک تعبیر نیز دقت نظر کافی داشت.

حجت الاسلام و المسلمین علیدوست خاطرنشان کرد: متاسفانه بعضی اوقات، بر اثر ناشی گری یا خودخواهی ، خبرنگار مطلبی را مطرح می کند  بعد مسئولان باید سرمایه نظام را خرج آن کنند که جلوی تبعات چنین خبری را بگیرند.

* تاثیر خبرنگاران در جامعه انکارناپذیر است

حجت الاسلام و المسلمین محمد تقی قندی ، معاون فرهنگی – تربیتی حوزه های علمیه خواهران نیز با بیان این که جامعه خبرنگاری در ایجاد موج مثبت یا منفی اجتماعی ، نقش بسیار مهمی ایفا می کند، تاکید کرد: خبرنگاران از جمله اقشار موثر در هدایت جامعه به سمت رستگاری یا بر عکس سوق دادن آن ها به سمت سقوط و ضلالت می باشند.

وی همچنین افزود: خبرنگاری اساسا در جامعه اسلامی یک رسالت به شمار می رود و نه صرفا یک شغل چرا که نظام اسلامی یک نظام ارزشی است.

* خدا را ناظر بر اعمال و گفتارمان بدانیم

معاون حوزه های علمیه خواهران با بیان این که خبرنگاران باید مطابق با ارزش های اسلامی به ایفای رسالت اجتماعی خویش بپردازند، تصریح کرد: یک خبرنگار در وهله اول باید خدا را همواره ناظر بر اعمال و گفتار خود بداند و با توجه به این اصل، در نقل اخبار خود را در محضر خدا بداند.

حجت الاسلام و المسلمین قندی همچنین با بیان این که خبرنگار نباید در نقل و نشر اخبار، واقعیت ها را نادیده بگیرد، اظهار داشت: یک خبرنگار متعهد نباید حقایق موجود را کم وزیاد جلوه داده و کفه اخبار را بیش از حد متعارف، مطابق با قصد و غرضش سنگین کند.

* جز راست نباید گفت، هر راست نشاید گفت

وی با اشاره به ضرورت راستگویی و حقیقت مداری در فعالیت رسانه ای و خبری، گفت: یک خبرنگار باید در جامعه اسلامی ، راستگویی را پیشه خود سازد و از سویی باید توجه داشت که هر مطلب راستی را نیز نباید در هر شرایطی گفت.

معاون فرهنگی – تربیتی حوزه های علمیه خواهران بیان داشت: یکی از نکات بسیار مهم این است که هر خبری را باید به گروه هدف خود ارایه و عرضه کرد.

* لزوم زمان شناسی و بصیرت در فعالیت رسانه ای

وی همچنین در ادامه صحبت های خود به مساله زیرکی و بصیرت خبرنگار در تشخیص اخبار و انعکاس آن ها اشاره کرد و افزود: زمان شناسی ،بصیرت در تشخیص دوست و دشمن و نیز دقت در نقل اخبار از جمله مهم ترین بایسته ها در این عرصه حساس است.

* در امتداد رسالت انبیا...

حجت الاسلام و المسلمین مهدی گرجیان، معاون پژوهشی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و رییس بسیج اساتید استان قم نیز با اشاره به اهمیت خبر و رسانه، اظهار داشت: در سیره اهل بیت (ع) خبرگیری از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است به این منظور که برای این کار از افراد مورد اعتماد و وثوق بهره می بردند.

وی با اشاره به این که خبررسانی و خبرگزاری به نوعی رسالت انبیا به شمار می رود، گفت: این کار در واقع رسالتی است از جانب خلق به خلق که باید در آن نهایت دقت و امانت داری صورت گیرد.

این استاد حوزه و دانشگاه همچنین خاطرنشان کرد: همان گونه که در رسالت انبیای الهی، بحث عصمت و تقوا مطرح است، خبرنگاران نیز در امر خبر رسانی باید تقوای الهی را رعایت کرده و به کار خود رنگ و بویی معنوی ببخشند.

گزارش: سید محمدمهدی موسوی